IDEA PLANU DALTOŃSKIEGO

Motto edukacji daltońskiej to słowa Helen Parkhurst, twórczyni Planu Daltońskiego:
„Jeśli szanujemy dziecko i podążamy za jego możliwościami to może ono zrobić więcej, niż od niego oczekujemy, a wszystko, co dziecko potrafi - nauczycielowi zrobić nie wolno".

Idea planu daltońskiego powstała w pierwszej połowie XX wieku. Początkowo nazywany był on Laboratoryjnym Planem Daltońskim i został opracowany przez Helen Parkhurst w Stanach Zjednoczonych. Impulsem do jego stworzenia była codzienna praca nauczycielki, która pracowała z dziećmi o różnym poziomie umiejętności oraz z odmiennymi potrzebami edukacyjnymi.

Kluczową ideą planu daltońskiego jest indywidualizacja procesu nauczania. Plan daltoński daje narzędzia i sposoby pozwalające na indywidualizację tego procesu, m.in.:

umożliwia dostosowanie tempa nauki do możliwości dziecka,
uczy polegania na sobie,
rozwija inicjatywę i samodzielność – w działaniu i w myśleniu,
inspiruje do poszukiwania najlepszych i najprostszych metod pracy,
kształci poczucie odpowiedzialności za wykonanie podjętego działania,
wdraża do samodzielnego uczenia się dziecka,
to nie tylko wizualne pomoce, ale zmiana sposobu myślenia, działania dzieci i nauczyciela,
to swobodny dostęp do tego, co dzieciom jest aktualnie potrzebne,
to wolność decydowania bez ciągłego pytania „czy mogę?”

Plan daltoński stwarza możliwości do niezależnej i samodzielnej pracy każdego dziecka. Dziecko ma możliwość działania, mierzenia się z materią edukacyjną i społeczną a nie sięgania wyłącznie po gotowe rozwiązania. Poszukuje, bada świat i wyciąga wnioski. Dziecko otrzymuje prawo wyboru. Może samo zaplanować, kiedy wykona wyznaczone zadania. Proces edukacji wg planu daltońskiego jest wizualizowany, co pozwala dzieciom lepiej zrozumieć i zapamiętać zasady funkcjonowania w miejscu, w którym przebywają, czyli w przedszkolu. Wizualizacja procesu dydaktyczno – wychowawczego odbywa się poprzez wyposażenie sal w kolorowe obrazki stanowiące swego rodzaju instrukcje, które doskonale ułatwiają dziecku samodzielne funkcjonowanie.

W koncepcji planu daltońskiego nauczyciel nie jest liderem procesu lecz osobą wspierającą i nie tylko on bierze odpowiedzialność za proces uczenia, lecz część tej odpowiedzialności powierza dziecku. Jest obserwatorem i podejmuje działanie wtedy, kiedy jest naprawdę potrzebny. Nauczyciel nie jest nauczycielem który ,,naucza”, ale osobą, która stwarza sytuacje w których dziecko uczy się – bo samo tego chce.

Plan daltoński to koncepcja polegająca na wdrażaniu do samodzielności w działaniu, podejmowaniu inicjatyw i odpowiedzialności za swoją pracę a także rozwijająca umiejętność współpracy i refleksji.

Filary planu daltońskiego

WSPÓŁPRACA

Współpraca pomiędzy dziećmi jest ważnym elementem edukacji Daltona. W tym wieku jest to bardzo trudne, ale jest ważną umiejętnością, którą u dziecka powinno się rozwijać od najmłodszych lat. Dzieci mogą bawić się z przyjacielem / przyjaciółką, ale muszą nauczyć się również bawić z innymi bez wykluczania kogokolwiek. Współpraca, jako pedagogiczny czynnik jest możliwa w prawie każdej zabawie i dziedzinie nauczania.

SAMODZIELNOŚĆ

Dziecko na podstawie wskazówek stara się rozwiązać postawiony problem, szuka także własnych źródeł wiedzy, traktuje nauczyciela jako partnera, od którego może uzyskać wskazówkę, podyskutować…Samodzielna praca bardzo dobrze działa na motywację. Dzieci z chęcią podejmują działania wymagające ich aktywności.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Nierozerwalnie wiąże się z wolnością, ponieważ za wolnym wyborem stoi odpowiedzialność za wykonanie zadania, którą dziecko ponosi przed nauczycielem (samoocena i ocena nauczyciela jako ostatni etap pracy) oraz przed innymi członkami zespołu. Dzięki temu maluch uczy się, że z danej wolności należy mądrze korzystać.

REFLEKSJA

Nie ma możliwości uczenia się i robienia postępów bez czasu na refleksję. Dlatego też została nazwana czwartym filarem edukacji daltońskiej. Samodzielna i odpowiedzialna praca, realizacja założeń jest niemożliwa jeśli nie poświęcimy chwili na refleksję i przeanalizowanie, w którym miejscu się znajdujemy, jaki jest nasz cel i do czego dążymy.

Pracę dydaktyczno – wychowawczą wizualizujemy dzieciom z wykorzystaniem min. takich pomocy dydaktycznych jak:

PRZESUWANKA DNI TYGODNIA
Przejrzystej organizacji codziennego życia przedszkola służy wizualizacja dni tygodnia. Przedstawione są one w sposób symboliczny i oznaczone odpowiednimi kolorami, co umożliwia ich wykorzystanie w wielu sytuacjach, np. przy tablicy zadań.

TABLICA ZADAŃ
Tygodniowy plan pracy – zadania do wykonania – jest przedstawiony za pomocą rysunków, czytelnych symboli. Dzieci na początku tygodnia dostają od dwóch do pięciu zadań, uzależnionych od ich wieku i możliwości. Od każdego z nich zależy, które zadanie wykona danego dnia.

PLAN DNIA
By każde dziecko chciało chętnie chodzić do przedszkola musi czuć się w nim bezpiecznie. Takie bezpieczeństwo daje między innymi przewidywalność działań. Dlatego zajęcia rozpoczynamy od przedstawienia dzieciom planu na cały dzień.

ZEGAR DALTOŃSKI
Dzieci lubią jasne i zrozumiałe zasady, zwłaszcza jeśli mają do nich wgląd i mogą same się kontrolować. Zegar daltoński jest pomocnym narzędziem do organizacji czasu pracy dziecka.

SYGNALIZATOR
Sygnalizator, wykorzystywany najczęściej gdy jest czas na pracę samodzielną dzieci. Pomaga on nauczycielowi w niewerbalnej komunikacji z dziećmi. Posiada kolory, które mają różne znaczenie:

Kolor czerwony – praca samodzielna w ciszy.

Kolor żółty – praca w parach, dozwolone konsultacje z osobą z pary, pomocnikami, pozostałymi dziećmi.

Kolor zielony – czas na konsultacje z nauczycielem.

TABLICA OBECNOŚCI
Prosta czynność, jaką jest zaznaczenie na specjalnej tablicy swojego pojawienia się grupie, jest doskonałą okazją do nauki obowiązkowości i systematyczności. Dzieci rozpoznają swój numer na liście, potrafią również odnaleźć zapis swojego imienia i nazwiska.

PONADTO WIZUALIZUJEMY RÓWNIEŻ: